Bệnh nhi đến khám vì viêm đường hô hấp, viêm phổi, tiêu chảy chiếm tới 70 – 80% tổng số bệnh nhân. Trong đó, nhiều ca viêm phổi nặng phải nhập viện vì thời tiết lạnh kéo dài, sức đề kháng của trẻ yếu, dễ trở bệnh.
Tràn ngập viêm đường hô hấp, tiêu chảy
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi (BV Bạch Mai) cho biết, trong những ngày này, bệnh nhi đến khám chủ yếu là viêm đường hô hấp, tiêu chảy. “Tổng số bệnh nhi khám thì không tăng lên, nhưng số trẻ viêm đường hô hấp, viêm phổi, tiêu chảy tăng vọt.
Đặc biệt khám đêm có xu hướng tăng khiến các bác sĩ trực đêm vô cùng vất vả. Chỉ với 2 bác sĩ, nhưng trung bình mỗi đêm khám 50 – 60 trẻ, cá biệt có hôm “đội” lên 70. Vì thế, dù bác sĩ khám liên tục mà bệnh nhân vẫn phải xếp hàng chờ bởi số trẻ đến khám đêm rất đông”, TS Dũng nói.
70% số trẻ đến khám là mắc các bệnh lý viêm đường hô hấp, viêm phổi, tiêu chảy. Trong ảnh, bệnh nhi khám đêm tại khoa Nhi (BV Bạch Mai). Ảnh: H.Hải
Đặc điểm chung của trẻ đến khám là ho, chảy mũi, sốt, nôn vọt, tiêu chảy. “Số bệnh nhi viêm phổi tăng lên rõ rệt, gấp đôi ngày thường. Đó mới chỉ tính số bệnh nhân vào viện, chưa kể số bệnh nhi viêm phổi mức độ nhẹ hơn không phải nằm viện, trẻ có thể điều trị ở nhà. Trẻ phải nhập viện điều trị viêm phổi chủ yếu là trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, trẻ sơ sinh. Tiếp đó là bệnh nhân hen cũng tăng, bởi khi thời tiết thay đổi, rét lạnh tăng lên, trẻ dễ lên cơn hen cấp. Tiếp đến phải kể đến các bệnh đường hô hấp khác, đặc biệt là trẻ nhỏ là viêm tiêu phế quản, trẻ lớn viêm mũi. Ngoài ra, trẻ mắc bệnh lý về tiêu hóa, tiêu chảy cũng tăng lên”.
TS Dũng cho biết, có một điểm tiến bộ là người dân đã hạn chế tình trạng tự cho con uống thuốc, khi trẻ có dấu hiệu bệnh thường cho trẻ đi khám rất sớm, nên số trẻ phải nhập viện vì viêm phổi không quá đông, đa phần đều được hướng dẫn điều trị, theo dõi ngoại trú.
Với trẻ nhỏ bị nôn vọt, tiêu chảy, ThS.BS Nguyễn Thành Nam, phó trưởng khoa Nhi (BV Bạch Mai) đặc biệt lưu ý gia đình cần bù nước đúng cách cho trẻ, lưu ý phát hiện sớm dấu hiệu tiêu chảy để bù nước cho trẻ bằng đường uống hoặc truyền. Bởi khoa Nhi vừa cấp cứu cho trường hợp là bệnh nhi Đ.M.D (9 tháng tuổi, Phú Xuyên, Hà Nội), bị tiêu chảy, mất nước nặng do gia đình chủ quan.
3 ngày trước khi nhập viện bệnh nhân có ho, sốt được khám tại một phòng khám gần nhà, trẻ bị viêm đường hô hấp và được kê thuốc điều trị. Về nhà, trẻ ho, nôn trớ nhiều, đi ngoài, sốt đến 41 độ nhưng mẹ không để ý đến tình trạng đi ngoài của bé, cứ nghĩ là tác dụng phụ rối loạn tiêu hóa của thuốc kháng sinh.
Đến khi bé lịm đi, gia đình mới đưa đến BV Phú Xuyên. Do không thể lấy ven truyền dịch, mạch nhanh nên đã được chuyển lên khoa Nhi (BV Bạch Mai) cấp cứu trong tình trạng tay chân lạnh, thở nhanh, tím, mạch không bắt được. Khó khăn lắm các bác sĩ mới lấy được ven truyền dịch cho trẻ. Sau cấp cứu 1 tiếng tình trạng bé mới dần ổn định.
“Chỉ chậm một chút nữa, huyết áp tụt, không lấy được ven truyền rất nguy hiểm cho tính mạng của trẻ”, BS Nam cho biết về trường hợp nguy kịch trên.
Trong khi đó lại có khá nhiều trẻ tiêu chảy nhập viện vì cha mẹ cho con uống oresol liên tục. Theo các bác sĩ, việc bù nước liên tục lại gây phản tác dụng, thậm chí còn làm mất nước nặng hơn do bé bị kích thích, nôn liên tiếp.
“Đừng nôn nóng, thấy con đi ngoài cả lưng bô, vội ép con uống cả 50ml. Đường ruột bé đang bị vi rút tấn công, gây kích thích, trẻ càng nôn mạnh”, TS Dũng nói.
Theo đó, với trẻ nôn ít, thì cứ 1 – 2 phút cho uống một ngụm (hoặc dùng thìa nếu trẻ nhỏ). Còn nếu trẻ bị nôn thì phải cho uống oresol chậm hơn, sau 2-3 phút lại uống một lần, một ngụm (thìa nhỏ). Nếu trẻ bị nôn ra ngay sau khi uống, cũng không vội uống lại ngay, bởi trẻ không phải bị nôn ra là nôn sạch mà đã có sự hấp thu vào cơ thể. Sau cơn nôn, để con bình tĩnh lại, lại từ từ, kiên nhẫn từng ngụm oresol.
Tăng cường dinh dưỡng, giữ ấm cho trẻ
Với trẻ nhỏ, trong thời điểm này việc quan trọng nhất là giữ ấm cơ thể và phải có việc cần thiết mới cho trẻ ra khỏi nhà.
Với trẻ đi học, buổi sáng buốt, sương lạnh phải giữ ấm tuyệt đối cho trẻ. Nhiều bố mẹ chủ quan, mặc ấm cho trẻ nhưng không đeo khẩu trang, mũ giữ ấm đầu, trẻ cũng có thể nhiễm lạnh và đổ bệnh. Tắm cho trẻ trong phòng tắm đóng kín, tránh gió lùa.
Nhà cửa phải giữ thông thoáng, sạch sẽ, giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ., xem phong thuy nhà ở để biết thêm chi tiết.
Cho trẻ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, nước uống nên pha thêm nước nóng để tan giá. Nhất là buổi sáng ngủ dậy, nhiều người vẫn chủ quan rót nước trong bình cho trẻ uống, trong khi nhiệt độ bên ngoài xuống thấp, nước không kém gì nước để trong tủ lạnh, khiến trẻ hoàn toàn có nguy cơ viêm họng.
Còn khi trẻ có dấu hiệu ốm, cần khám và uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nhất là với trẻ bị viêm đường hô hấp trên, xổ mũi, việc vệ sinh mũi hàng ngày rất quan trọng nhưng phải đúng cách. Không ít bà mẹ cứ sẵn lọ nước muối, đè con ra nhỏ mũi, không thấy đỡ mà càng thấy nặng lên, căn nguyên do nước muối lạnh, trẻ càng bị nặng hơn. Vì vậy, cần ngâm lọ nước muối trong nước ấm, tan giá, thử giọt lên mu bàn tay thấy hơi âm ấm là có thể nhỏ mũi cho trẻ.
“Khi thấy trẻ có biểu hiện nặng lên, ở trẻ nhỏ thì bé thể hiện khó chịu, bú ít hơn ngày thường, khóc khi đang bú rồi bé lại có giấc ngủ bất thường (ngủ nhiều hơn bình thường hoặc ít hơn bình thường, quấy khóc) thì cha mẹ cần theo dõi chặt chẽ. Lúc này, ngoài quan sát cách thở của bé qua cánh mũi (khi thở, hai cánh mũi phập phồng lên xuống rõ ràng), thì nên vén áo lên để quan sát ngực con. Thấy bé thở nhanh, ngực lõm hơn bình thường thì cha mẹ cần đưa con đi khám sớm vì có thể bệnh đã diến biến nặng. Ở trẻ nhỏ, viêm phổi diễn tiến rất nhanh, nên việc phát hiện, đưa con đi khám sớm là vô cùng quan trọng, phòng biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra”, TS Dũng cảnh báo.