Bệnh Zona còn gọi được gọi là bệnh giời leo, gặp ở mọi lứa tuổi. Bệnh Zona thường gặp vào mùa xuân – thu, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi (trừ trẻ sơ sinh)

Bệnh tuy không nguy hiểm nhưng gây nhiều phiền toái cho người bệnh, trừ khi có biến chứng gây Zona thần kinh hoặc Zona ở mắt (sẹo giác mạc, mù lòa).

Nguyên nhân bệnh

Bệnh zona gây ra bởi virus thủy đậu VZV (Varicella zoster virus), loại virus hướng da thần kinh. Bệnh thủy đậu xuất hiện ở người bị nhiễm VZV lần đầu, bệnh zona xuất hiện ở người đã từng bị nhiễm VZV (VZV tồn tại trong rễ hạch thần kinh), tái hoạt khi có điều kiện thuận lợi như: suy giảm miễn dịch, chấn thương thần kinh hoặc thể chất, có thai, điều trị phóng xạ,… Nhiều tác giả cho rằng zona là hiện tượng tái hoạt của VZV tiềm ẩn.

Xem thêm:  Hiện nay khoa học đã nghiên cứu ra thuoc vidatox – đây là thuốc chữa ung thư hiệu quả từ nọc độc bọ cạp và thuốc synacthen – thuốc chống phù não.

Người mắc bệnh thủy đậu được điều trị lành bệnh, nhưng virus gây ra bệnh thủy đậu (virus varicella), vẫn còn trong cơ thể của bệnh nhân. Virus này nằm im trong hệ thống thần kinh của họ cho đến khi tuổi tác và các yếu tố khác làm suy yếu hệ miễn dịch thì virus varicella nổi lên, gây bệnh zona. Đây là lý do tại sao người ta chỉ có thể mắc bệnh zona nếu họ đã bị bệnh thủy đậu.

Biểu hiện da của Zona đủ rõ để có chẩn đoán lâm sàng thường là chính xác. Tuy nhiên, vị trí hoặc hình dạng của các tổn thương ngoài da có thể không điển hình (đặc biệt ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch bị suy giảm), khi đó cần có sự xác định của các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm.

Triệu chứng của bệnh Zona

Trước khi phát bệnh thường có thể sốt nhẹ, mệt mỏi, đau nhức khắp người. Tiếp đó, các triệu chứng đau, rát, nhức nhối như kim châm hoặc kiến cắn, ngứa rất khó chịu tại vùng da bị Zona. Đồng thời vùng da này tăng nhạy cảm cho nên mỗi khi sờ vào đó người bệnh thấy đau tăng lên. Đau có thể liên tục hoặc gián đoạn và sau một vài ngày tại vùng da này xuất hiện một mảng dát màu hồng đỏ, sau đó xuất hiện các mụn nước. Các mụn nước mọc lên từng chùm sát vào nhau tạo thành mảng có liên kết với nhau. Có khi trên cùng một diện tích da (mảng da) chỉ có một chùm mụn nước nhưng có khi tạo thành nhiều chùm. Một số trường hợp các mụn nước mọc liên tiếp, hết đợt này đến đợt khác làm lan đầy một vùng da. Ngoài các triệu chứng sốt, đau, rát, ngứa ở vùng da bị Zona, có thể nổi hạch và đau ở vùng lân cận sát với bị trí bị Zona.

Zona có thể gặp ở mắt (Zona mắt), đầu, mặt, cánh tay, cổ, lưng, ngực, chân. Đặc điểm của Zona là thường xảy ra ở một bên của cơ thể (một bên ngực, một bên mắt) do chúng gây tổn thương các rễ thần kinh cùng phía. Sau khoảng một hai tuần lễ thì Zona tự khỏi nếu không có bị bội nhiễm hoặc không có biến chứng. Nếu bị bội nhiễm thì người bệnh có thể bị sốt lại và sốt cao hơn, vùng da bị Zona sẽ bị mưng mủ và có thể làm lây lan ra nhiều vùng da khác (nhiễm trùng da sau khi bị Zona) và có thể gây nhiễm trùng máu. Bệnh Zona ở mắt (Zona mắt) có thể gây tổn thương giác mạc (viêm, loét giác mạc) mà hậu quả là sẹo giác mạc làm hạn chế tầm nhìn hoặc xấu hơn nữa là bị mù lòa.

 

Biến chứng đáng lo ngại nhất là bệnh Zona thần kinh làm đau nhức vùng da bị Zona kéo dài hàng tuần, hàng tháng, có khi kéo dài cả năm mặc dù vùng da đó đã khỏi hoàn toàn. Vì vậy, người bệnh mệt mỏi, ăn kém, rối loạn giấc ngủ kéo dài làm xuất hiện nhiều bệnh khác.

Phòng bệnh

Người bệnh Zona sẽ không lây bệnh Zona cho người khác nhưng. Tuy nhiên, người chưa từng bị thủy đậu hay chưa được chủng ngừa thủy đậu có thể bị thủy đậu khi tiếp xúc với bệnh nhân Zona. Trường hợp trong gia đình có người mắc bệnh Zona thì nên giữ vệ sinh cá nhân tốt, không để dịch từ các tổn thương của bệnh nhân dây dính đến các thành viên khác trong gia đình.

Trẻ em được chủng ngừa thủy đậu đầy đủ lúc nhỏ sẽ không bị thủy đậu và cũng không lo bị zona về sau. Năm 2006, Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp thuận cho lưu hành Zostavax, thuốc chủng ngừa zona dùng cho những người từ 60 tuổi trở lên.

Nguyên tắc điều trị

Khi nghi ngờ bị bệnh Zona cần đi khám bệnh ngay không nên chần chừ để tránh những đáng tiếc có thể xảy ra. Nơi khám tốt nhất là chuyên khoa da liễu (nếu bị ở mắt thì nên khám chuyên khoa mắt). Cần khám càng sớm càng tốt để được điều trị sớm sẽ rất có lợi cho người bệnh vì thuốc sẽ làm hạn chế sự phát triển của virus, qua đó hạn chế sự tấn công của chúng vào thần kinh và đặc biệt làm giảm các cơn đau cho người bệnh.

 

Cần vệ sinh da vùng bị bệnh và dùng các loại thuốc sát khuẩn mà bác sĩ kê đơn nhằm mục đích không để vùng da bị bệnh bội nhiễm vi khuẩn. Người bệnh cũng không nên quá lo lắng và cần có quyết tâm để điều trị bệnh chóng khỏi. Với trẻ em và người chưa có miễn dịch chống thủy đậu nên được tiêm phòng bằng vắc xin phòng bệnh thủy đậu.